Բուլիմիան՝ անորեքսիայի պես, սննդի ընդունման խանգարում է և ունի կենսաբանական, հոգեբանական ու սոցիոմշակութային հիմքեր: Սակայն հանդիպում է անորեքսիայից ավելի հազվադեպ:
Դրական ելքի հնարավորությունը, այլ գործոններից բացի, կախված է նաև վաղ հայտնաբերումից և վաղ միջամտությունից:
Բուլիմիան սահմանվում է որպես հիվանդագին քաղց՝ հիմնականում սկսելով շատակերության կամ հնարավորինս կարճ ժամանակում մեծ քանակի սննդի արագ կլանման էպիզոդով:
Բուլիմիան մի սինդրոմ է, որի ժամանակ աճող ախորժակը և շատակերությունն ինքնին կապված չեն սովի զգացումի ավելացման հետ:
Բացառություն է, երբ հիվանդը նաև երկարատև ծոմ է պահում և սահմանափակում կալորիականությունը:
Ախտորոշիչ չափանիշները
1. Շատակերության էպիզոդը բնութագրվում է հետևյալով
- Ուտում են հաճախ (օրինակ՝ 2 ժամը մեկ), ուտելիքի քանակը միանշանակ ավելի շատ է, քան անձը կկարողանար ուտել նույնժամանակում և նմանատիպ հանգամանքներում
- Էպիզոդի ժամանակ առկա է շատակերությունը կառավարել չկաևողանալու զգացողություն (օրինակ՝ զգում են, որ չեն կարող ընդհատել ուտելը կամ չեն կառավարում ինչ և որքան ուտել):
2. Կրկնվող անհամապատասխան վարք քաշի ավելացումը կանխելու նպատակով (փսխման առաջացում, լուծողականների, միզամուղների կամ այլ դեղորայքի օգտագործում, ծոմապահություն, տանջալից վարժություններ):
I. Սոմատիկ նշանններ՝
- Քաշը կարող է լինել նորմալ, նորմալից բարձր կամ նորմալից ցածր
- Փքվածության, փորլուծության, այտուծվածության գանգատներ
- Գերակտիվություն (մտավոր և/կամ մոտոր)
- Մշտական կամ ծայրահեղ ծարավ ու հաճախամիզություն (հիպոկալեմիկ նեֆրոպաթիա-հիպովոլեմիա)
- Կարող են լինել դեպրեսիա, տագնապ, հուսահատություն և ինքնասպանության մտքեր:
II. Սոմատիկ նշաններ՝
- Սովորաբար լավ խնամված են ու մաքուր, որոշ բացառությամբ՝ հիմնականում բնավորության ծանր խանգարում կամ քրոնիկ կախվածություն ունեցող պացիենտների մոտ
- Սովորաբար նորմալ քաշ կամ թեթև կամ չափավոր գիրություն (բացառությամբ սնունդը սահմանափակող կամ անորեքսիայով պացիենտների՝ կապված բուլիմիա-փսխում-մաքրում վիճակի հետ)
- Տարածուն կամ լոկալ այտուցներ
- Քաշի ծայրահեղ կորստի նշաններ (ինքնասովածություն, սովամահություն)
- Ատամների էմալի դիսպլազիա և գունաթափում ստամոքսահյութի պատճառով (փսխումներ)
- Քիմքի և ըմպանի կապտուկներ և վնասվածքներ, եղունգների, մատների ու դաստակի դրսային մակերեսի վնասում (փսխում առաջացնելու ընթացքում)
- Լնդերի թարախակալում և այլ վնասումներ
- Ռեֆլեքսների իջեցում, մկանների թուլություն, պառալիզ, հազվադեպ՝ պերիֆերալ նեյրոպաթիա
- Մկանների ջղաձգություն
- Հիպոկալեմիայի նշաններ՝ սրտի ռիթմի խանգարում, ցածր արյան ճնշում, թույլ պուլս, որովայնի մեծացում, աղիների անանցելիություն, ստամոքսի սուր լայնացում, անկանոն շնչառություն:
Սոմատիկ նշաններից և լաբորատոր քննություններից բացի կարևոր է նաև որոշել ծանրության աստիճանը:
Թեթև աստիճան՝ անհամապատասխան կոմպենսատոր վարքի՝ միջինում 1-3 էպիզոդ մեկ շաբաթում:
Չափավոր աստիճան՝ անհամապատասխան կոմպենսատոր վարքի՝ միջինում 4-7 էպիզոդ մեկ շաբաթում:
Ծանր աստիճան՝ անհամապատասխան կոմպենսատոր վարքի՝ միջինում 8-13 էպիզոդ մեկ շաբաթում:
Ծայրահեղ ծանր աստիճան՝ անհամապատասխան կոմպենսատոր վարքի՝ միջինում 14-ից շատ էպիզոդ մեկ շաբաթում:
Թեթև, նույնիսկ չափավոր աստիճանի բուլիմիայի ժամանակ ծնողները սկզբնական շրջանում չեն դիմում բժշկի, քանի որ երեխան չի ունենում քաշի կորուստ, և փսխելը վերագրում են մրսածությանը կամ ստամոքսի խանգարմանը:
Սնուցման վարքագծի խանգարում (անորեքսիա և բուլիմիա) ունեցող անձանց 70% բուժման ընթացքում կարող են ցուցաբերել կարճատև լավացում, բայց երկարատև կանխատեսումը (պրոգնոզը) անորոշ է:
Հուսով եմ` նյութն օգտակար էր:
Հարգանքով՝
Կարինե Լյուլեջյան, մանկական հոգեբույժ, «ԱրԲեՍ» ԱԿ
