2020թ. մարտին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը հայտարարեց նոր պանդեմիա՝ COVID 19, պայմանավորված SARS Cov 2 վարակով (1)։
Ամեն նոր շնչառական հարուցիչ խնդրահարույց է թոքերի քրոնիկ հիվանդություններով պացիենտների համար, և մուկովիսցիդոզով զբաղվող շատ մասնագետներ ակնկալում էին վատթարագույնը։ Բացի այդ, ըստ ԱՀԿ-ի, այս պացիենտները խմբավորվել էին հիվանդության ծանր ընթացքի բարձր ռիսկի խմբում (2)։
Եվրոպայի «Մուկովիսցիդոզի միության պացիենտների» ռեգիստրի դիտային հետազոտությունը, որն իրականացվել է 2020թ. փետրվարից մինչև 2020թ. հունիս, գնահատել է նոր SARS Cov 2 վարակի հանդիպման հաճախականությունը, կլինիկական ընթացքը և ելքը՝ մուկովիսցիդոզով պացիենտների շրջանում, համեմատել ստացված տվալները ընդհանուր պոպուլյացիայի հետ (3)։
Ըստ հետազոտության տվյալների, մուկովիսցիդոզով պացիենտների շրջանում SARS-CoV-2 հանդիպման հաճախականությունը ստատիստիկորեն չէր տարբերվում ընդհանուր պոպուլյացիայում հանդիպողներից։ Ըստ հետազոտությունների, մուկովիսցիդոզի ուղեցուցային բուժումները, սակավ սոցիալական կոնտրակտները և ձեռքերի հիգիենայի խիստ պահպանումը նպաստել էին նրանց առավել պաշտպանվածությանը նոր կորոնավիրուսային վարակից։
COVID 19 վարակի հաճախականությոնը էականորեն բարձր էր թոքերի փոխպատվաստումով մուկովիսցիդոզով պացիենտների շրջանում։
Համեմատելով ընդհանուր պոպուլյացիայի` մուկովիսցիդոզով բոլոր տարիքային պացիենտների շրջանում, թե՛ թոքերի փոխպատվաստով, թե առանց դրա, բարձր էր հոսպիտալիզացվածների թիվն ու հաճախականությունը։ Ըստ հետազոտության՝ պացիենտների 78.9% շրջանում հիվանդությունն ընթացել է ախտանիշներով, 21.1%՝ անախտանիշ։ Ախտանշանային ընթացք հաճախ գրանցվել է թոքի փոխպատվաստով պացիենտների շրջանում՝ 91.3% և 76.2%՝ համապատասխանաբար։
Առավել հաճախ գրանցվել են ընդհանուր ախտանիշներ՝ ջերմություն, թուլություն, գլխացավ, արթրալգիա, միալգիա (68.9%) հաջորդիվ թոքային սրացման ախտանիշներ՝ հազի ավելացում, դիսպնոէ, ծանրություն կրծքավանդակում, սուլող շնչառություն, խորխի շատացում կամ խորխազատում, արնախխում։ SARS-CoV-2 վարակը մուկովսիցիդոզով պացիենտների շրջանում հիմնականում բուժվել է լրացուցիչ ներերակային 49.5% դեպքերում կամ բերանացի հակաբիոտիկներով՝ 36.8% համաաասխանաբար։ 12.5% դեպքերում կարիք է եղել թթվածնաթերապիայի, 5% պացիենտների շրջանում օժանդակիչ օդափոխման՝ ոչ ինվազիվ, ինվազիվ և էքստրակորպորալ օքսիգենացիայի ձևով։ Հիվանդության անբարենպաստ ելք գրանցվել է 3.8% դեպքերում։
Եզրահանգումը հետևյալն էր՝ մուկովիսցիդոզով պացիենտները ամենօրյա բուժական միջոցառումների` ֆիզիոթերապիայի, դեղորաքային բուժման, պակաս սոցիալական ակտիվության, հիգիենայի կանոնների խիստ պահպանման շնորհիվ ավելի պաշտպանված են SARS-CoV-2 վարակից։
Ամփոփելով` նշենք այն ցուցումները, որոնց պետք է հետևեն մուկովիսցիդոզով հիվանդները պանդեմիայի ժամանակ՝
- խիստ պահպանել հիգիենայի կանոնները՝ 2տ. բարձր կրել դիմակ, ախտահանել ձեռքերը, քննարկել հատուկ շնչառական դիմակ կրելու անհրաժեշտությունը մասնագետի հետ,
- առավելապես կրճատել ոչ անհրաժեշտ սոցիալական շփումները, անհրաժեշտության դեպքում կազմակերպել հեռավար, տնային ուսուցում,
- մուկովիսցիդոզի ֆոնդը ցուցում է նաև դասավանդողների, աշակերտների կամ ուսանողերի պարտադիր դիմակի կրումը անկախ պատվաստման վիճակից, եթե շփվում են մուկովիսցիդոզով պացիենտի հետ (4)
- պահպանել սոցիալական հեռավորություն 1.83մ,
- ընտանիքում շնչառական ախտանիշներով անդամի պարտադիր թեստավորում,
- պարտադիր կատարել ամենօրյա բուժական միջոցառումները՝ ինհալյացիաներ, ֆիզիոթերապիա, ֆլատեր թերապիա, ընդունել ուղեցույցային դեղորայքը, հետևել մարմնի զանգվածին,
- վատառողջ լինելու դեպքում, հատկապես եթե առկա է շնչառության դժվարացում, հազի փոփոխություն, կրծքավանդակի անհասկանալի ցավեր՝ դիմել մուկովիսցիդոզի մասնագետի, ըստ որում այցը կարող է իրականացվել տեսազանգի ձևով։
- Պատվաստվել, եթե պացիենտի տարիքը համապատասխանում է (5):
Հուսով եմ՝ նյութն օգտակար էր։
Հարգանքով՝
Սաթենիկ Հարությունյան, ԵՊԲՀ, Մանկաբուժության թիվ 1 ամբիոն «Մուրացան» համալսարանական կլինիկա, «ՀՀ Մուկովիսցիդոզի կենտրոն»
